В Алматы эпидемия курения кальяна нарастает среди детей и подростков. Об этом свидетельствуют результаты исследования среди алматинских школьников, проведенного ГКП «Центр информации и анализа» Управления внутренней политики города Алматы совместно с национальной коалицией «За Казахстан, свободный от табачного дыма» в декабре 2015 года.
В ходе опроса более тысячи алматинских школьников обнаружено, что 16,5% респондентов когда-либо курили кальян. Еще в 2013 году этот показатель был не выше 13%. Курящих мальчиков больше (20%), чем девочек (13,2%).
Кроме того, выяснилось, что подростки пробуют кальян с 12 лет и что 56% респондентов не собираются бросать эту привычку в будущем. Бум интереса к кальяну возникает уже среди школьников 7-классов. Дети убеждены, что это не столь вредно и что бросить кальян легче, чем сигареты. Кальян ассоциируется у них с комфортной средой общения, они наслаждаются курением.
Вместе с тем, с 2013 года потребление подростками других видов табака (насвая и т.д.) снизилось, курение сигарет осталось на прежнем уровне (9%), в то время как курение кальяна повысилось на 3,5% и превысило курение сигарет на 7,5%.
По мнению нарколога, заместителя главного врача городского наркологического центра г. Алматы Розы Татиевой, состав табака для кальяна может быть любым и никто не может дать гарантию, что в нем нет наркотиков. Ведь предшественником кальяна является аксессуар для раскуривания гашиша, который использовали еще в древней Индии. Отсюда и пошел термин «шиша». Историческая связь кальяна с наркотиками очевидна. Также спикер рассказала, что наиболее популярный кальянный табак Muessel завозится из арабских стран, как правило, нелегально. Для его производства используется очень крепкий чёрный табак, который проходит сложную обработку: его многократно вымачивают, соусируют, добавляют ароматические масла. Именно эти масла при сгорании становятся источником канцерогенов. А при раскуривании добавляется еще и инфекционный компонент, в кальянной колбе его полный набор: стафилококки, синегнойные палочки, грибы аспергилла и весь спектр патогенной кишечной флоры. «По факту, кальян - это комбинированная химическая и инфекционная бомба», - сказала Роза Татиева.
- Столь стремительный рост потребления кальяна требует срочного вмешательства как на национальном, так и городском уровне, - говорит Талапкали Измухамбетов, президент национальной коалиции «За Казахстан свободный от табачного дыма». - Необходимо усилить исполнение запрета на курение кальяна в алматинских ресторанах, барах, кафе, как того требует постановление главного санитарного врача РК от 14 марта 2013 года, и незамедлительно вносить в национальное законодательство поправки о тотальном запрете курения кальяна.
Алматыда балалар мен жасөспірімдер арасында шиша шегу індеті асқынып барады. Бұл туралы Алматы қаласының ішкі саясат басқармасы «Ақпарат және талдау орталығы» КМК «Темекі түтінінен еркін Қазақстан үшін» ұлттық коалициясымен бірігіп 2015 жылдың желтоқсанында алматылық мектеп оқушылары арасында жүргізген зерттеулерінен дәйектеме береді.
Сауалнама жүргізу барысында мыңнан астам алматылық мектеп оқушыларының 16,5% жауабы шишаны шегіп көргендерін жасырмайды. 2013 жылда бұл көрсеткіш 13% аспайтын еді. Қыз балалардан гөрі (13,2%) шегуші ұл балалар саны басым (20%).
Одан басқа, жасөспірімдер шишаны 12 жастан бастап шегіп көреді екен, 56% сауалнамаға жауап беруші келешекте де бұл дағдыны тастамайтынын білдірді. Шишаға деген құмарлық 7-сынып оқушыларының арасында басталатынын тағы байқадық. Балалар шиша темекі сияқты зиян емес, оған деген құмарлықты басу оңай деген жаңсақ пікірде. Шиша олар үшін жағымды қарым-қатынас орнататын ортамен байланыстырылады, шегуден рахат алады.
Сонымен қатар, 2013 жылдан бері жасөспірімдер арасында темекінің басқа да түрін қолдану (насыбай және т.б.) көрсеткіші төмендеді, темекі шегу көрсеткіші бұрынғы көрсеткіш деңгейінде (9%) қалған, алайда шиша шегу 3,5% артқан және темекі шегуден 7,5% артып тұр.
Алматы қаласының қалалық наркологиялық орталығының бас дәрігерінің орынбасары Роза Татиеваның пікірі бойынша шишаға арналған темекінің құрамы әр түрлі болуы мүмкін және онда есірткінің жоғына ешкім кепіл бола алмайды. Өйткені ежелгі Үндістанда шиша наша шегетін аксессуар ретінде қолданылған. Осыдан «шиша» термині қалыптасқан. Шишаның есірткімен байланысы бар екені тарихтан белгілі. Сонымен қатар, спикер кең таралған «Muessel» шиша темекісі араб елдерінен астыртын әкелінетінін атап өтті. Оны әзірлеу үшін күрделі өңдеуден өткізілетін қара ащы темекі қолданылады: оны бірнеше рет суға жібітеді, тұздықтайды, хош иістендіретін майлар қосады. Осы майлар жанған кезде канцерогеннің көзі болып табылады. Шеккен кезде оған жұқпалы ауруларды қоздыратын компоненттер қосылады, шишаның колбасында ол толық жиынтығымен: стафилококтер, көкіріңді таяқшалар, аспергилл зең аурулары және ішек ауруларының барлық патогенді түрі. «Факті бойынша шиша – бұл химиялық және жұқпалы аурулардың қосындысының жарылғышы», - дейді Роза Татиева.
- Шиша шегудің өсуі шұғыл түрде ұлттық және қалалық деңгейде тоқтатуды қажет етеді,- дейді өз сөзінде «Темекі түтінінен еркін Қазақстан үшін» ұлттық коалициясының президенті Талапқали Ізмұхамбетов. – ҚР бас санитар дәрігерінің 2013 жылдың 14 наурызындағы қаулысына сәйкес алматылық мейрамхана, бар, кафелерде шиша шегуге қатаң тиым салып, оны көпке созбай жаппай шиша шегуге тиым салатын ұлттық заңнамаларға түзетулер енгізу қажет.
«Темекі түтінінен еркін Қазақстан үшін» ұлттық коалициясы. nosmoke_kaz@mail.ru www.nosmoke.kz
В Алматы дети предпочитают курить кальян
